Haukur Steinn Fanneyjarson

31.1.2024 | 09:52

Leiðin til trúar

Frá því ég var lítill hef ég velt fyrir mér þessari stóru spurningu mannkynsins um tilveru guðs. Fyrstu minningarnar mínar voru á kristnum leikskóla en stuttu eftir að ég hætti þar þá ákvað ég að vera trúleysingi þar sem ég gat ekki borið kennsl á neinn guð og skildi ekki um hvað þessi trú snerist. Skömmu seinna þegar ég er sirka 5 ára þá næ ég ekki svefni við þá tilhugsun að eftir þetta líf væri ekki neitt, en þá hugsaði ég að ég myndi vera fastur með mína meðvitund í myrkri að eilífu sem var mjög óhugnarleg hugsun. Þegar ég kallaði síðan á móður mína og lýsti fyrir henni þessum áhyggjum þá sagði hún mér að þegar við myndum deyja þá færum við til himnaríkis og kenndi mér bænir sem ég hef síðan farið með alveg til dagsins í dag.

Þá var málið útrætt og ég pældi ekki meir í þessu en fór hægt og rólega að tengja minna við trúnna og meira við vísindalegar útskýringar. Þar sem ég hafði ekki upplifað vísindalegu lögmálin vera brotin og raunveruleikinn alltaf eins og hann á að vera þá mér þessar pælingar ekkert merkilegar. Í kring um tvítugt þá fór ég síðan að finna fyrir því að það væru einhver æðri lögmál í gangi sem stýrðu heiminum en ég hafði engann skilning á og fór í leiðinni að lesa mikið af andlegum bókum og horfa á myndbönd á netinu. Tengdi ég þá mikið við endurfæðingu, stjörnuspeki og tíðni sálarinnar. Hægt og rólega fer ég að opna á þennan veruleika og í leiðinni kemst ég aftur í tengingu við mitt gríðarlega sterka ímyndunarafl sem ég hafði ekki beitt síðan ég var barn og lífið fær á sig alveg nýjann tón. Markmið mitt þá verður að heila þessi sár sem fengu mig til þess að loka á gleðina og áhugann, en þá er ég byrjaður að pæla mikið í áföllum, hvernig þau virka, afhverju við verðum fyrir þeim og hver þau eru í mínu eigin lífi sem hafa fengið mig til þess að sjá heiminn öðruvísi og finna fyrir erfiðum tilfinningum í ákveðnum aðstæðum. Þessi vegferð leiddi mig síðan út til Mexíkó þar sem ég bæði fékk tíma til að kynnast sjálfum mér og hitti í leiðinni fleira fólk kemur í sama tilgang til þess að heila og kynnast hinum andlega heimi. Það sem ég tek eftir þá er að flestir eru tengdir inn í sömu hugmyndirnar og sömu lögmálin en enginn er alveg sammála um það hvað sé rétt og rangt, gott eða slæmt.

Allt þetta fannst mér þá fara eftir viðhorfi og stóð ég á því að hver og ein manneskja skapar sér sinn eiginn raunveruleika og saman þá sköpum við síðan raunveruleika jarðarinnar í gegnum trúnna, semsagt að ef ég myndi trúa því nógu sterkt að fólk væri gott þá myndi fólk í leiðinni verða betra fólk. Hægt og rólega fór ég síðan að finna það á mér að þetta væri kannski ekki alveg raunin. Margt af þessu andlega var satt og sumt var það ekki.

Eftir hugleiðslu og vangaveltur fór ég að byggja skilning á því hvað andi stendur fyrir og hvernig heimurinn okkar er og hefur alltaf verið andlegur. En án andans þá væri að sjálfsögðu ekkert líf, heldur bara efni. Skilgreiningin mín á anda er þá í rauninni samblanda af lífi, sál og meðvitund. En af einhverri ástæðu þá höfum við flest þann eiginleika að vita af sjálfum okkur og hugsa sjálfstætt, sem er í sjálfu sér alveg stórmagnað. Þróunarkenning Darwins er þá sú útskýring sem flest vísindasinnað fólk heldur sér við til þess að útskýra þetta og Mikli hvellur svarar því hvernig heimurinn varð til. Það sem truflar mig þó við þessar kenningar eru hvernig þessar kenningar afneita kraftaverki en innihalda þau samt, einnig hlítur eitthvað æðra lögmál að vera til nú þegar til þess að þróast upp í sem er furðulegt að halda að hafi orðið til óvart út frá óreiðu með enga greind. Skipuleg verður ekki til frá óreiðu heldur er óreiða skortur á skipulagi. Allt þetta væri þá algjörlega óraunverulega ólíkleg tilviljun sem varð til þess að við urðum meðvitaðar verur með líkama og heila sem virkar fullkomlega til þess að eiga samskipti og byggja heilu samfélögin, á ég því bágt með að trúa því að þetta hafi gerst fyrir tilviljun og þjóni engum æðri tilgang. Því meira sem ég velti þessu fyrir mér heimspekilega þá varð guð skýrari leið til þess að fara að því að ná einhverjum skilning á þessu öllu. Ekkert annað orð stendur fyrir það afl sem bjó til heiminn frá grunni. Til eru margar ólíkar skilgreiningar á því hver eða hvað þessi guð er og hvernig hann virkar. Í Indverskri speki er talað um að allt sé guð og hans birtingamyndir margar og standa fyrir mismunandi stig sköpunar, eyðingar og viðhaldi heimsins. Síðan er ekki talað neitt um guði í Búddisma en aðeins aðferðir til þess að komast í uppljómun og losna undan álögum endalausrar endurfæðingar.

Öll trúarbrögð eiga það sameiginlegt að vera ákveðin uppskrift af andlegri uppljómun og hvernig hægt er að losna undan því að vera háður hlutum, valdi og fleiri veraldlegum hlutum sem endanlega koma þér ekki undan andlegum vanlíðan. En þar sem margt er satt í mörgum trúarbrögðum þá er það einnig algengt í dag að telja sig aðeins vera andlegann einstakling en ekki undir reglu neins trúarbragðs. Þar hef ég verið seinustu ár þar sem ég gat ekki enþá sagt að eitt sé neitt betra en annað og hugurinn opinn og hungraður fyrir sannleika. Að minnsta kosti er það mér á þessum tíma orðið augljóst að einhverskonar algildur sannleikur er til og sumt er verra en annað. Til dæmis þá hafa hryðjuverkamenn margir sínar guðlegu ástæður og hver og einn trúir á eitthvað og lifir eftir því, líka “trúleysingjar”.

Sé það andlegt eða líkamlegt þá er það yfirleitt ákveðin hugmynd af hinum æðsta tilgang hvers og eins, og síðan vörpum við þessum hugmyndum á aðra og ætlumst til að aðrir fylgi því líka.

En eftir allar þessar pælingar þá enda ég aftur á byrjunarreit og fer mikið að velta fyrir mér Jesú Krist, hvað það er sem hann hefur fram yfir aðra spekinga og aðrar hugmyndir af guði.

Alltaf hefur mér liðið vel með það að trúa á hann og það að sitja í kirkju hefur alltaf veitt mér innri frið og ró sem ég hef ekki fundið neinstaðar annarstaðar. Þrátt fyrir að vera ósammála hinu og þessu í Kristnu trúarbragði þá hefur það fyrir mér verið góður staður til að vera sérstaklega þegar ég sleppi því að hugsa of mikið út í það. En þrátt fyrir það þá er hausinn á mér enþá vel virkur og til þess að ég geti byggt það sem á ensku kallast “faith” og á sér ekkert viðeigandi orð á íslensku og stendur fyrir því að treysta sinni eigin trú.

Sumar spurningar héldu mér því aftur frá því að hafa traust gagnvart þessari trú þar sem ég fann ekki fullnægjandi svar en þessar spurningar eru í fyrsta lagi; Afhverju má ég bara trúa á Jesús? Afhverju segir Jesús sínum fylgjendum að fylgja aðeins sjálfum sér og engum öðrum.

Afhverju bjó guð til heiminn með svona mikið af illsku ef hann vill ekki að hún sé til, ef hann er almáttugur afhverju myndi hann ekki búa til fullkominn heim. Reis hann virkilega upp frá dauðum og er biblían áreiðanlegt rit?

Fyrsta var mér alltaf erfiðust þar sem mér hefur ávallt þótt mjög vænt um til dæmis gamla norræna goðafræði og Hindúatrú og tengt vel við þeirra sögur. Því fannst mér það vera eitthvað gruggugt að segja mér að ég ætti ekki að veita þeim athygli, einnig þá fannst mér kristin trúað fólk vera flest lifandi í hræðslu og benda á nánast allt í þessum heimi og segja það vera djöfullegt, hvaðan koma þessir djöflar og af hverju vilja þeir plata þig í að trúa á sig í staðinn fyrir hinn eina sanna guð sem skapaði heiminn. Undanfarið finnst mér ég hafa náð að skilja það í reynd en þar sem trúin okkar hefur í rauninni ákveðið vald yfir okkur, hvað við gerum og hvernig við hugsum. Þar sem við erum öll með okkar galla, hver einasta manneskja eða hugmynd í heiminum inniheldur að einhverju leyti synd, græðgi, valdafíkn eða hatur þá skiptir það máli að beita trúnni þangað þar sem þú getur treyst því að hún sé í góðum höndum.

Og ekki segja mér að þú eða einhver sem þú þekkir sé laus við alla mannlega galla, við erum öll syndgarar og lygarar á einhverjum stöðum í lífinu.

Jesús sýnir hins vegar fram á mannlega fullkomnun sem veitir þér öryggi í því að þú farir ekki að beygja sannleikann sjálfum þér í hag svo þú getir grætt á þinni ímynduðu réttlætiskennd. En það leiðir okkur síðan í næstu spurningu sem er Af hverju?

Til hvers skapaði hann fullkominn heim sem fór síðan úrskeiðis og fylltist af illsku ef hann er almáttugur? Þetta er líklega ein af þeim erfiðari en Biblían sjálf kennir okkur þetta í gegnum sögur. Fyrsta sagan í Gamla testamentinu er um sköpun heimsins og nánast allir hafa heyrt hana áður og margir ranghvolfa sérstaklega augunum þegar kemur að sannleiksgildi Biblíunnar um sköpun himins og jarðar. En þó er hægt að skilja mjög margt við það að lesa þessar sögur með opnum huga og spá í því, af hverju stendur þetta og afhverju trúir þriðjungur mannkyns á þessar sögur. Guð sagði verði ljós og það varð ljós, Guð sá að ljósið var gott og greindi ljósið frá myrkrinu og úr því varð dagur og nótt. Síðan eftir að Guð er búinn að búa til jörðina, hafið og dýrin þá skapar hann manninn í sinni mynd. Þessi setning gefur það í skyn að þrátt fyrir það að Guð sé fullkominn þá búi hann sjálfur yfir þeim sömu eiginleikum og við mannkynið búum yfir. Þá næst býður hann okkur að borða af öllum trjám í Paradís nema af skilningstré góðs og ills.

Öll vitum við síðan hvað gerist næst en þá segir snákurinn við Evu að þetta sé lygi hjá Guði að þau muni deyja og þetta tré muni í raun gera þau jafn máttug og guð, Eva fær þá Adam með sér í þetta fyrsta reglubrot mannkyns sem verður til þess að þau finna fyrir skömm gagnvart sínum eigin líkömum og fela kynfærin sín fyrir Guði sem hendir þeim síðan úr Paradís.

Afhverju var þetta tré þarna í fyrsta lagi og hvaðan kemur þessi snákur sem talar við Evu um að fara á móti reglum Guðs. Einnig gæti fólk spurt sig að því af hverju myndi Guð henda sínum eigin börnum burt frá heimili sínu við eitthvað svo saklaust sem þetta. Næsta saga er svo um syni þeirra þar sem annar þeirra verður öfundsjúkur og drepur hinn og úr því verður allur heimurinn svo spilltur að Guð endar með því að eyða öllum heiminum en bjarga því góða.

Öll könnumst við það að líða illa og láta öðrum líða illa einfaldlega vegna þess að okkur sjálfum líður illa. Ávöxtur skilningstrésins gaf þeim því skyn fyrir því hvað væri gott og slæmt og með því að skilja okkar eigin vanlíðan og vellíðan þá fáum við í leiðinni máttinn til þess að meiða og særa. Guð gaf okkur frjálsan vilja af því hann vildi skapa líf í sinni mynd sem sýnir bæði það að heimurinn er skapaður í gegnum frjálsann vilja og almætti guðs er byggt á frjálsum vilja, s.s val til þess að velja gott eða slæmt. Þess vegna er það mjög skiljanlegt að manneskjur sem eru þarna nýlega skapaðar, nýkomnar með sinn eiginn frjálsa vilja hafi ekki gott að því að vita muninn á góðu og illu alveg strax. Hinsvegar þá vill snákurinn sjá mannkynið falla og lætur því eins og það sé ekkert að því og með því að borða ávöxtinn þá muni þau verða eins og Guð. Sem er einnig inn í okkur öllum að vilja vera jafn máttug og guð, geta skapað líf og haft fullkomið vald yfir öllu sem er til. Þetta er náttúrulegur vilji og guð skyldi það og varaði þau því við því að borða af þessu tré en snákurinn vakti upp forvitni sem fékk þau síðan til þess að borða af eina ávöxtinn sem þau máttu ekki borða. Líklegast hefur hann síðan hent þeim út svo þau myndu ekki skemma hans fullkomnu sköpun af Paradís. Um leið og guð skapaði ljósið og allt það góða þá þurfti að verða einhver andstæða sem myndi gera ljósið að hinu góða. Án þess að hafa bæði höfum við í rauninni ekki neitt. Lífið er allt í andstæðum og ef þú myndir ekki þekkja kulda þá myndiru hitinn ekki vera heitur heldur væri þá bara til eitt hitastig sem væri það eina.

Svoleiðis að með frjálsum vilja verða til andstæður sem við þurfum að velja á milli en án þess að hafa þetta val væri ekkert gott til. Hvernig getur þú verið góður ef þú hafðir ekkert val á því að vera illur. Flestar hetjur í sögum er það fólk sem velur gott yfir slæmt en fór í gegnum sömu erfiðleika og illmennin sem ákváðu að gera slæmt. Í heiminum er ákveðið lögmál sem við erum ekki öll tilbúin að horfast í augu við og það er að öll illverk þarf einhvern veginn að bæta upp. Mikilvægt er að iðrast þegar þú syndgar og jafnréttinu er ekki sinnt fyrr en þú hefur vegið viðeigandi refsingu. Þetta getur verið smátt eins og vanlíðan yfir óheiðarleika eða fangelsisdóm vegna morðs á saklausum einstakling. Ekki er nóg fyrir morðingja að bara hugsa málið heldur þarf hann að finna fyrir þunga gjörðarinnar á einn eða annan hátt. Eftir að Guð skapaði heiminn og við misnotuðum frjálsa viljann sem hann veitti okkur þá fylltist jörðin af illsku og syndum, eftir Nóaflóðið lofar hann því að hann muni ekki aftur eyða öllu lífi á jörðinni og ætlar því í staðinn að láta hlutina spilast út. Þar sem hann sér að við mannkynið getum ekki hætt að misnota frjálsa viljann, gefa veraldlegum hlutum vald yfir okkur og syndga þá ákveður hann sjálfur að senda Jesús til okkar, til þess að sýna okkur hvernig á að lifa í réttlæti. Jesús sýnir okkur guðdómlegt líf, sem er ekki bara ást og kærleikur heldur einnig réttlæti og viska. Að leyfa illsku að spreðast í nafni ástar er ekki raunveruleg ást og til þess að þjóna æðri tilgang þá þurfum við að vera tilbúin að fórna fyrir réttlæti og standa með sannleikanum. Jesús sagði fylgið mér vegna þess að hann elskar okkur og vill sýna okkur hvernig á að lifa rétt og bera ábyrgð á sínum frjálsa vilja. Hann dó á krossinum fyrir syndir okkar og bauð okkur eilíft líf í himnaríki ef við aðeins myndum fylgja honum og elska hann. Þannig er Kristin Trú frábrugðin öðrum trúarbrögðum en í rauninni eru engar sérstakar reglur sem á að fylgja til þess að ná uppljómun, stolti eða vellíðan heldur kennir hann okkur að þjáning er lykillinn að frelsun sálarinnar. Með því að taka á okkur þjáningu núna og halda okkur frá freistingu þá í leiðinni tryggjum við okkur eilíft líf í himnaríki. Í heildarmyndinni þá er þín eigin líðan ekki það sem virkilega skiptir máli. Jesús fórnaði því sjálfum sér fyrir syndir mannkynsins og til þess að samþykkja þessa fyrirgefningu þá þurfum við að trúa á hann, elska hann og bera virðingu fyrir þessari fórn með því að fylgja hans fordæmi. Trúin virkar þannig að ef þú virkilega trúir þessu og tengir inn á krossfestingu Jesús þá í leiðinni ferðu að iðrast synda þinna og vilja gera betur. Jesús færir okkur fullkominn staðal á því hvað er virkilega gott í þessum heimi fullum af blekkingu og synd.

Varðandi áreiðanleika Biblíunnar þá átti ég lengi erfitt með að treysta mörg þúsund ára gömlu riti sem þýtt hefur verið marg oft og gæti alveg eins hafa verið breytt af syndugu fólki. Hinsvegar þá eru til fleiri hundruð frásagnir af lífi þessa manns, af krossfestinguni, upprisu og fleiri kraftaverkum.

Alveg sama hverju þú trúir þá er það óneitanlegt hvernig einn maður gat komið sínum boðskapi út um allann heim, fylgjendur hans voru teknir af lífi og Kristintrú stranglega bönnuð í meira en þrjú hundruð ár þangað til Rómakeisarinn Konstantín tók upp Kristintrú og stofnaði fyrsta Kristilega keisaradæmið. Ef að þetta fær þig ekki til að minnsta kosti velta því fyrir þér hvernig og hvað það er sem fólk finnur í þessu þá ég veit ég ekki hvað mun. Því kýs ég að fylgja fordæmi Jesú og læra af og treysta kennslu Biblíunnar. Við það fyllist andi minn af ást og tilgang og viðurkenni ég því að ég get ekki alltaf vitað hvað er rétt en ég get treyst frásögnum um Jesús til að gera mig að betri manni. Eftir langa leit er það mín lokaniðurstaða og þar finn ég andlegann frið sem ég gat ekki fundið neinstaðar annarstaðar.

Amen

Flokkur: Bloggar | Breytt 12.3.2024 kl. 09:28 | Facebook