Upplýsingaóreiða

Undanfarin ár hafa verið viðburðarík á heimsvísu og er það orðið eðlileg sjón að lesa furðulegar fyrirsagnir, heyra um alls skyns samsæriskenningar og sjá fólk skiptast á ljótum nöfnum í kommentakerfum. Allir virðast vera ósammála um það hvað er virkilega í gangi en mikið af fólki er hætt að treysta fréttum og alls staðar er rætt um öfgar í allar áttir á netinu á meðan raunveruleikinn heldur að mestu leyti sínum venjulega kaffibolla.

Nóg er þó af hlutum til að ræða og allir hafa sínu missterku skoðanir sem vekja oft á tíðum upp mikla reiði á milli þeirra sem eru ósammála. Hvort sem það tengist hægri eða vinstri sinnaðri pólitík, tilveru loftslagskrísunnar, stríðsglæpum í mið-austurlöndum og áhrif bandaríkjanna, hvað er hollt og hvað er eitrað eða hvað er kyn og hver eru hlutverk kynjana í heilbrigðu sambandi.  

Netmiðlar nýta sér oft á tíðum áhrifamiklar fyrirsagnir til að hámarka athygli og styrkist algóryþminn með hverju klikki og lærir betur á það hvað kveikir í tilfinningum og þörf fyrir því að kanna málið nánar. Gildi hvers reiknings eykst með aukinni athygli og því eina leiðin til þess að skara fram úr samkeppni að beita sálfræðilegum brögðum og safna gögnum sem styðja við þær aðferðir sem virka. 

En er einhver ástæða að taka þátt í þessu? Hvenær er betra að kúpla sig út og þegja bara við matarborðið frekar en að rífast og hvenær er raunveruleg skylda til þess að standa upp fyrir því sem er rétt. 

Til þess að hafa góð rök til að byrja með þarftu að kynna þér málin vel og fylgjast með því sem er að gerast og þegar þú gerir það verðuru fyrir áhrifum frá öðru fólki sem deilir upplýsingum um það hvað þú hefur rétt fyrir þér og hinir rangt fyrir sér. Þá verða til fylkingar á milli hópa sem báðir telja sig hafa rétt fyrir sér en geta ekki rætt hvert á milli vegna viðvonandi sprengju. Flestir nenna þessu ekki og halda sig frekar í burtu og halda sínum skoðunum útaf fyrir sig á meðan sumir lifa í orðastríði internetinu með það markmið að fá alla aðra með sér í lið og vera sammála því sem þeim finnst vera rétt. 

Upp úr Covid og Úkraínustríðinu byrjaði fólk að tala um upplýsingaóreiðu, falsfréttir og samsæriskenningar þar af leiðandi enþá meiri hætta á því að fá á sig allskonar stimpla. Allt í einu ertu annaðhvort öfgahægri antivaxer Trumpisti eða öfgavinstri Grímuskyldu glóbalistasleikja ef þú hefur einhverjar skoðanir. Internetið allt morandi í áróðri og venjulegt fólk getur ekki sést auga til auga vegna þess að það er ósammála um pólitík.

Eitthvað hljótum við þó öll að vera sammála? Öllum finnst það leiðinlegt þegar saklaust fólk verður fyrir barðinu af ákvörðunum yfirvalda og flestir vilja viðhaldan lýðræði frekar en einræði. 

Það má svo deila endalaust um það hvenær lýðræðið sé raunverulegt eða ekki en alltaf verið þannig að þeir sem hafa mesta valdið stýra pólitíkinni sér í hag og þeir sem stýra nauðsynjum hafa alltaf mesta valdið. Hvort sem það er í gegnum vinnuna þína eða tölurnar sem birtast í heimabankanum þínum við hver mánaðarmót og hversu mikils virði þær eru miðað við vörurnar í búðinni. Hvort sem það er undir ríkisrekstri eða risastórum fyrirtækjum þá stýrir alltaf stærsti þáttakandi markaðsins styrkleika gjaldmiðlana sem allir þurfa til að lifa.

Því er eina raunverulega leiðin til breytinga að koma sér í valdastöðu hvort sem það er í gegnum stjórnmál eða peninga. Þá þarftu að fara gegn fólki sem fæðist inn í valdamiklar fjölskyldur og á greiðari leið í valdastöður og eiga uppsafnaða fjármuni og eignir frá fleiri ættliðum aftur í tímann. Einnig er hægt að beita valdi í gegnum byltingar, mótmæli og stríð en til þess að hafa stórtæk áhrif er nauðsynlegt að fjármagna það eða safna nógu mikið af fólki til þess að hafa skýr áhrif á fólkið sem tekur pólitískar ákvarðanir.

Til þess eru stéttafélög en undanfarna mánuði og hafa slík mótmæli átt sér stað út um alla Evrópu undanfarið og skilað ágætis árangri en þá komu mörg þúsund bændur í Þýskalandi, Frakklandi, og fleiri evrópulöndum saman og keyrðu dráttarvélum sínum inn í borgir, stífluðu umferð og mokuðu skít á alþingishúsin til þess að mótmæla auknum loftslagssköttum og reglugerðum sem bitna á minni býlum svoleiðis að þeir neyðast til þess að selja býlin til að halda áfram rekstri. Græða þá stærstu fyrirtækin mest á þessum reglugerðum og skattlagningu sem er sett til þess að koma í veg fyrir loftslagskrísu sem er að mestu leiti afleiðing risastórra fyrirtækja.

Hér á landi hafa gjöld verið aukin og kvótakerfi sett á bæði fiskveiðar og landbúnað í nafni umhverfisverndar en hafa ollið en meiri einokunarverslun þar sem nokkur fyrirtæki eiga allann kvótann og stýra í leiðinni verðum og markaði. Enginn hagnaður er á því að stunda landbúnað nema með mörg þúsund skepnum. Hefur verið hefð fyrir mótmælum hér á landi þegar ástandið verður alvarlegt en Árin 2008-2009 var mótmælt vel og lengi og þar af leiðandi kosin ný ríkistjórn. 

Sú umræða sem hefur staðið út hér á landi undan farin misseri hafa snúist um hlutverk Íslenskra yfirvalda gagnvart átökum á milli Ísrael og Hamas. Þá hefur verið deilt um inntöku hælisleitenda og opinberri afstöðu gagnvart viðbrögðum Ísrael við árásum Hamas. Hafa þá árásir Ísrael á Gaza hrist upp í réttlætiskennd margra og því deilt víða um netið og margir ósammála.

Fréttamiðlar þykjast svo vera hlutlausir en eru það ekki og lauma inn sínum hugmyndafræðum á eins lúmskann hátt og möguleiki er á og græða alltaf einhverjir á sínum boðskap á meðan fólk kastar nöfnum á milli sín á persónuaðgöngum. Að öllum líkindum mun pólitík bara flækjast með tímanum þar sem við stígum fyrstu skrefin í öld gervigreindar og tæknin orðin nógu góð til þess að hægt er forrita hvern sem er segja hvað sem er. 

Erfitt er að segja til um mikilvægi þess að kynna sér málin og taka afstöðu en fyrst og fremst mikilvægt að taka ábyrgð á sinni eigin stöðu og líðan og sökkva ekki í brjálæðið á internetinu. Heiminum verður ekki breytt við það að kalla aðra fávita á netinu eða öskra á einhvern á kaffistofuni en heldur ekki með því að láta vaða yfir sig. Fyrsta skrefið er alltaf að taka ábyrgð á sjálfum sér og láta í sér heyra þegar farið er yfir strikið, eina leiðin til þess að bæta sín eigin lífsgæði er að vinna fyrir því á þann hátt sem hægt er og standa vörð um sín eigin gildi.